Автор: Бојана Русевска, студент на правни студии при Правен факултет ,,Јустинијан Први”
На 15 март 2019 година, Брентон Тарант застрела 50 лица за време на терористички напад врз две џамии во Нов Зеланд. Досега, добро е позната приказната за нападот, но еден аспект од тоа што доби помалку внимание е аспектот на социјалните мрежи. Меѓу другото, Тарант го најави нападот и последователно, го реализираше живописот на каналите на социјалните мрежи. На Фејсбук му беа потребни 17 минути за да го избрише озлогласеното видео и додека провајдерот на социјалната мрежа успеа да спречи 1,5 милиони преснимувања од луѓе кои го фатија, на крајот на платформата се појавија 300.000 ажурирања пред Фејсбук да успее да ги отстрани.
Дури и тогаш, зачуваните верзии на живиот тек беа поставени на YouTube. Тактиката на во никој случај не беше исклучителна – истата тактика ја искористи Исламската држава Ирак и Сирија (ИСИС), која живееше како глас на заложници на социјалните мрежи. Секој пат кога се случува нешто слично на терористичкиот напад на Нов Зеланд, се јавуваат повици за натамошно регулирање на давателите на социјални мрежи. Оваа колумна ќе процени дали ваквите повици се оправдани и дали навистина социјалните мрежи бараат понатамошно регулирање.Без оглед на случаите како оние на Тарант, не постои универзален договор според кој провајдерите на социјалните мрежи бараат натамошно регулирање.
Социјалните мрежи често се доживуваат како клучни олеснувачи на слободата на говорот. Тие ја зголемуваат можноста на корисниците да придонесат и споделуваат содржини и исто така да читаат, слушаат и гледаат содржини, создадени од други корисници. Социјалните мрежи не само што ја зголемуваат количината на креирана содржина, туку и тие доведуваат до зголемување на бројот на соработници, што се смета за позитивен развој во однос на можноста на повеќе поединци да учествуваат во демократското општество. Во оваа рамка, секое понатамошно регулирање на давателите на социјални мрежи се смета како ограничување на слободата на говорот. Ова е проблем, особено во државите со ретриктивно законодавство за говор, како што се САД, па така,согласно со Врховниот суд на САД , има случаи кога имало очигледно оштетување на слободата на говорот како резултат на обидите за регулирање на однесувањето на корисниците на социјалните мрежи.
Честопати кога се дискутира за регулативата на провајдерите на социјални мрежи,како и самите провајдери насоцијална мрежа и активистите тврдат дека регулативата е штетна за нивниот деловен модел. На пример, по терористичкиот напад во Нов Зеланд, се сугерираше дека провајдерите на социјални мрежи треба да бидат принудени да го одложат емитувањето на видеа во живо за да ги спречат терористите, како што е Брентон Тардент, да ја шират својата пропаганда.
Провајдерите на социјалните мрежи бргу одговорија дека ова може да му наштети на нивниот деловен модел кој зависи од приходите од рекламирање и проширување на нивната корисничка база. Особено во овој контекст, валидноста на овој аргумент е под знак прашалник, бидејќи многу огласувачи на Фејсбук решија да ја бојкотираат платформата заради нејзината неспособност да го спречат ширењето на видеото на Брентон Тарант. Горенаведената дискусија покажа дека постојат случаи за да не се наметне дополнителен регулаторен товар на давателите на социјални мрежи. Сепак, ова е многу зависно од контекстот. На пример, регулирањето на говорот преку Интернет, кој е само навредлив за некои лица, е непожелно, но неопходно е регулирање на говорот преку Интернет што поттикнува насилство.
Случајот против понатамошно регулирање на давателите на социјални мрежи не е убедлив затоа што не може да се прифати во сите контексти. Иако не треба да се регулира навредливиот говор, истото не може да се каже за терористички говор. Оттука, треба да се прифати дека е потребно одредено ниво на понатамошно регулирање.
Поднесено е дека пристапот за намалување на штетата што предвидува наметнување на должност за грижа на давателите на социјални мрежи е разумен пристап, бидејќи ја зачувува слободата на говор на корисниците на социјалните мрежи со тоа што не наметнува обврски за филтрирање на содржина на давателите на социјални мрежи. Исто така, ги зачувува легитимните интереси на давателите на социјални мрежи со тоа што им остава слобода да изберат најдобри можни средства за постигнување на целта за спречување на штета. Покрај тоа, законските должности се широко формулирани и нивната содржина се менува со времето. Оттука, законската должност на провајдерите на социјални мрежи да спречат штети, може да опфати идните закани создадени со употреба на социјални мрежи, без потреба да се направат значителни законски измени.
Нормално, откако првично протестираа против регулативата, Интернет-индустријата се согласува да соработува во спроведувањето на новите законски услови и се воспоставува ново статус кво.
Прашање е, сепак, која понатамошна регулација на провајдерите на социјални мрежи е пожелна и како може да се постигне, без да се меша во слободата на говорот на корисниците на социјални мрежи и легитимните интереси на давателите на социјални мрежи. Наметнување на забрани за одредени типови содржини не е соодветен пристап бидејќи е премногу ригиден и создава веројатност за грешки. Наместо тоа, треба да се воведе законска должност за грижа на давателите на социјални мрежи.На овој начин, давателите на социјални мрежи ќе имаат можност да изберат најсоодветно средство за исполнување на законската должност, тие само ќе ја отстранат содржината кога е штетна и ќе бидат одговорни за секоја штета претрпена како резултат на нивната акции или неактивности.
